Κέντρο για τη Δημοκρατία και τη Συμφιλίωση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη [CDRSEE]

[Update (22-12-2006): Η σεντονιάδα για το CDRSEE θα συνεχιστεί (μάλλον το Σάββατο)]

[Την ξέρετε εκείνη την παροιμία που λέει: «καλύτερα να διαβάζεις, παρά να γράφεις«; Ούτε κι εγώ την ήξερα μέχρι πριν από λίγα λεπτά, όταν και την «κατέβασα»… Όπως πληροφορήθηκα αρμοδίως από τον greg στα σχόλια του ποστ «Τα Εθνίκια«, στο νέο τεύχος του περιοδικού Άρδην, που κυκλοφορεί αύριο, δημοσιεύεται άρθρο του Γιώργου Ρακκά με περιεχόμενο παρόμοιο(;) μ’ αυτού του ποστ. Κι επειδή εγώ τις παροιμίες τις σέβομαι και τις υπολήπτομαι, αράαααζωωω. Χαλάλι, κι οι ώρες που «έχασα». Θα τα διαβάσω αύριο όμορφα κι ωραία και τυπωμένα, κι αν τα εθνίκια αφήσουν τίποτα εκτός, που δεν νομίζω, θα τα συμπληρώσω στο τέλος αυτού του ποστ. Όπως θα συμπληρώσω και όλα τα links, για να μην λέτε. Διότι εμείς δεν είμαστε ούτε καν ερασιτέχνες ιστορικοί. «Επαγγελματίες» πολίτες είμαστε, κι έχουμε λόγο για όλα. Και με το συμπάθιο… (21-12-2006, 20:06)]

[Αυτό το σημείωμα θα το διαβάζετε εν τη γενέσει του. Δεν ξέρω πόσο (ώρες, μέρες;) θα κρατήσει αυτή η εξιστόρηση της γέννησης -ιστορικών- τεράτων, αλλά κάθε λίγες παραγράφους θα ανεβάζω στο μπλογκ ό,τι νεότερο. Ίσως τελειώσει σε μερικές ώρες, ίσως απαιτήσει μερικές ημέρες. Η κούραση ημών και υμών θα έχει τον τελικό λόγο. (21-12-2006, 18:35)]

Τα εθνίκια μπορεί να έχουν φάει τα λυσσακά τους τους τελευταίους μήνες με τα όσα αναφέρονται στο νέο σχολικό βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ’ Δημοτικού, αλλά τα γκλομπάλια έχουν ήδη φροντίσει και γι’ αυτό: «δεν βρίσκετε ικανοποιητικά τα νέα βιβλία; No problem, guys! Έχουμε ήδη έτοιμο Εναλλακτικό Εκπαιδευτικό Υλικό για τη Διδασκαλία της Νεότερης Ιστορίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.»

Wow! Baby! Wow! Αυτά είναι παιχνίδια! Εθνίκια – Γκλομπάλια 0-2 [από τα αποδυτήρια κιόλας και πριν βγουν οι ομάδες στον αγωνιστικό χώρο].

Το περί ου ο λόγος «Εναλλακτικό Εκπαιδευτικό Υλικό» αποτελείται από τέσσερα Βιβλία Εργασίας:

1. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, σελ. 149.
2. Έθνη και Κράτη στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, σελ. 147.
3. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, σελ. 137.
4. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, σελ. 159.

Ηρεμήστε, αγαπητά εθνίκια: Τα «τέσσερα εγχειρίδια, δεν φιλοδοξούν να αντικαταστήσουν τα βιβλία ιστορίας που χρησιμοποιούνται τώρα στο σχολείο, αλλά να αποτελέσουν συμπληρωματικό βοήθημα και να ενθαρρύνουν τους μαθητές για περαιτέρω έρευνα, κριτική και διάλογο. Χρήστες των βιβλίων μπορούν να είναι κυρίως μαθητές λυκείων, ηλικίας από 15 ως 18 ετών, αλλά και φοιτητές πανεπιστημίων.» [Νότα Τρίγκα, «εγχειρίδια – Πέρα από τα στερεότυπα – Εξήντα ιστορικοί από τις βαλκανικές χώρες υπογράφουν ένα εναλλακτικό εκπαιδευτικό υλικό ιστορίας», Το Βήμα, 5-11-2006]

Μετά τα δωδεκάχρονα, καιρός ήταν να αρχίσουν να αναπτύσσουν την… κριτική τους σκέψη και τα λυκειόπαιδα. Μετά απορούν κάποιοι γιατί τα δεκάχρονα φορούν κουκούλες και συμμετέχουν σε επεισόδια και βιαιοπραγίες: Μα βλέπουν ξεκάθαρα το μέλλον που τους περιμένει…

Το προαναφερθέν άρθρο του Βήματος, ξεκινά με τα παρακάτω λόγια της καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Χριστίνας Κουλούρη, η οποία επιμελήθηκε την έκδοση

«Περισσότεροι από 60 ιστορικοί από όλες τις βαλκανικές χώρες συνεργαστήκαμε για να δημιουργήσουμε ένα εναλλακτικό εκπαιδευτικό υλικό ιστορίας που να ξεφεύγει από τα εθνοκεντρικά πρότυπα, ενισχύοντας τη γνώση για τον γείτονα και αμφισβητώντας τη στερεοτυπική εικόνα του άλλου».

Αχ τι όμορφα!

Τι φωνάζουν οι άθλιοι προλετάριοι όταν κλείνουν με τις διαδηλώσεις τους το κέντρο της πόλης και δεν δυνάμεθα να διέλθουμε εξ αυτού με τα οχήματά μας; «Νόμος είναι το δίκιο του εργάτη!»; Ε, κάπως έτσι κι οι ιστορικοί των Βαλκανίων: «Αυτή η ιστορία είναι δικιά μας! Δεν μπορεί κανείς να μας την πάρει!» Και πήραν την πρωτοβουλία να την γράψουν από την αρχή. Όχι όμως και χωρίς αρχές, ε;

Διαβάζουμε, λοιπόν, στο πρώτο εγχειρίδιο της σειράς και στη «Γενική Εισαγωγή» της Χριστίνας Κουλούρη [σελ. 9-10]:

Ο σχεδιασμός του έργου έλαβε υπ’όψιν του καταρχήν τους ακόλουθους παράγοντες:

1. Τα διαφορετικά κατά χώρα αναλυτικά προγράμματα και τον εθνοκεντρισμό που χαρακτηρίζει τη διδασκαλία της ιστορίας σε όλες τις χώρες∙
2. Το γεγονός ότι, στις περισσότερες χώρες της ΝΑ Ευρώπης, οι αλλαγές στα σχολικά εγχειρίδια εξαρτώνται από τον συγκεντρωτικό έλεγχο των υπουργείων παιδείας τα οποία αποφασίζουν για το περιεχόμενο αναλυτικών προγραμμάτων και βιβλίων∙
3. Την επιθυμία των εκπαιδευτικών να ανανεώσουν τη διδασκαλία τους με εύχρηστα εκπαιδευτικά υλικά στα οποία να μπορούν να έχουν εύκολη πρόσβαση∙
   
4. Την άποψη ότι δεν είναι δυνατό να συνταχθεί μια ενιαία και ομογενοποιητική ιστορία της ΝΑ Ευρώπης η οποία να περιέχεται σε ένα και μόνο εγχειρίδιο και να διδάσκεται σε όλες τις χώρες.

Για όλους αυτούς τους λόγους, προτιμήσαμε να συντάξουμε θεματικά εγχειρίδια (Βιβλία Εργασίας) που περιέχουν τεκμήρια – κείμενα και εικόνες – και τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά προς τα υπάρχοντα εγχειρίδια. Συνεπώς, αυτά τα Βιβλία Εργασίας (ΒΕ) δε φιλοδοξούν να αντικαταστήσουν τα εγχειρίδια ιστορίας τα οποία χρησιμοποιούνται τώρα στο σχολείο, ούτε να προτείνουν μια συνεκτική αφήγηση της ιστορίας της ΝΑ Ευρώπης από τον 14ο αιώνα μέχρι σήμερα. Έχουν ωστόσο γνωστικούς και ηθικούς στόχους και προτείνουν μεθόδους και εργαλεία για τη διδασκαλία της ιστορίας. Η ιστορία επιχειρείται να ξαναγραφτεί μέσα από ένα μάθημα μεθόδου μάλλον παρά περιεχομένου.

Α! Κι ότι είχα ανησυχήσει: Άμα έχεις μέθοδο, που λένε, τι να το κάνεις το περιεχόμενο; Καιρός, συντρόφια [εθνίκια και γκλομπάλια together, εγώ δεν είμαι σεχταριστής], να ξεσκονίσουμε τον Γκέοργκ Λούκατς και τον Καρλ Κορς. Όπως και πριν από 80-85 χρόνια, όπως τονίζουν οι πρωτοπόροι σύντροφοι Βαλκάνιοι ιστορικοί, οι προκλήσεις του… μέλλοντος για την ιστορία έγκεινται στην αντίθεση «Μορφής» και «Περιεχόμενου», αλλά μέσα σε μια διαλεκτική υπέρβαση της «Μορφής» και αντικατάστασής της από την [καρτεσιανή;] «Μέθοδο».

Αμέσως πιο κάτω [σελ. 10] διαβάζουμε:

Προτείνονται λοιπόν δύο μείζονες αλλαγές:
Αλλαγή της ιστοριογραφικής προσέγγισης

• Η ιστορία που διδάσκεται στο σχολείο δεν θα είναι εθνικιστική ιστορία. Δεδομένου ότι η κυρίαρχη μορφή της ιστορίας που διδάσκεται είναι η εθνική ιστορία και ότι η ιστορία των γειτονικών λαών διδάσκεται επίσης μέσα από μια εθνοκεντρική προοπτική, δεν προτείνουμε να καταργηθεί ούτε να αντικατασταθεί η εθνική ιστορία, αλλά να αλλάξει ο τρόπος που διδάσκεται.
• Η περιφερειακή ιστορία της ΝΑ Ευρώπης δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αυτοτελής και αυτάρκης αλλά ως μέρος της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας ιστορίας. Αυτό σημαίνει ότι και η άποψη της «ιδιαίτερης» ιστορικής εξέλιξης των Βαλκανίων απορρίπτεται εξαρχής ως στερεοτυπική και ιδεολογικά προκατειλημμένη.
• Η ιστορία κάθε έθνους ξεχωριστά και της περιοχής συνολικά δεν αντιμετωπίζεται ως συνεχής, ομοιογενής και αρμονική. Οι διχασμοί, οι συγκρούσεις και οι διαφορετικές προοπτικές παρουσιάζονται εξίσου με τα κοινά, ενοποιητικά στοιχεία. Αντί να προβάλλουμε μια ψευδή εικόνα αρμονίας, είναι προτιμότερο να υποδεικνύουμε τρόπους για να διδάξουμε στους μαθητές τη διαφορά και τη σύγκρουση.
  

Αχ τι ωραία, βρε παιδί μου! Επιτέλους, κι εμείς οι Βαλκάνιοι πληροφορούμεθα ότι δεν έχουμε καμιά ιστορική «ιδιαιτερότητα», κι ότι επιτέλους πάσχουμε κι εμείς -όπως όλος ο πολιτισμένος κόσμος- από μια ασυνέχεια, μια ανομοιογένεια, μια δυσαρμονία, το κατιτίς μας τέλος πάντων. Να νιώσουμε κι εμείς πολίτες του κόσμου, βρε αδελφέ! Καιρός ήταν να διδαχθούν και οι Βαλκάνιοι μαθητές τη διαφορά και τη σύγκρουση κι όχι μια ψευδή εικόνα αρμονίας.

Δηλαδή, για να καταλάβω καλύτερα: Από τη μια πλευρά, ομογενοποιούμε την εθνοκεντρική ιστορία της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, και από την άλλη ξαναγράφουμε μια τοπικοκεντρική [ή ανθρωποκεντρική] ιστορία; Δηλαδή, ισοπεδώνουμε από τα πάνω [παραμερίζοντας τον εθνοκεντρισμό] και διαιρούμε [ξανά] από τα κάτω;

Γ@μ@το μου! Πάλι μπερδεύτηκα! Τι θέλω κι ανακατεύομαι με την ιστορία; Η ιστορία είναι έργο των ιστορικών. Κι εγώ επιστήμων δεν είμαι.

Ας πάω σε κάτι πιο απλό.

Επόμενο σημείωμα: CDRSEE II