Η πιο μικρή γιορτή του 20ού αιώνα

«Η Κομμούνα υπήρξε η πιο μεγάλη γιορτή του 19ου αιώνα. Στην βάση της βρίσκεται η πεποίθηση των επαναστατημένων, σε εκείνη την άνοιξη του 1871, ότι έχουν γίνει κύριοι της ιστορίας τους, όχι τόσο στο επίπεδο της πολιτικής «κυβερνητικής» απόφασης, όσο αντίθετα στο επίπεδο της καθημερινής ζωής (για παράδειγμα το «παιχνίδι» όλων με τα όπλα, το οποίο σημαίνει να παίζεις με την εξουσία). Κι ακόμα μ’ αυτήν την έννοια πρέπει να καταλάβουμε τον Μαρξ: «το μεγαλύτερο κοινωνικό μέτρο της Κομμούνας στάθηκε η ενεργητική της υπόσταση».»

Debord, Kotanyi, Vaneigem: Θέσεις πάνω στην Κομμούνα

1

Γαλλία, Μάης 1968. Είκοσι χρόνια μετά «κλαίει η μάνα μου στο μνήμα – κλαίει κι η Παναγιά». Η μνήμη των νεκρών βαραίνει πάνω στους ζωντανούς. Αυτό που η αστική τάξη -και οι συν αυτή- δεν επιχείρησε να καταστείλει μέσα στο αίμα, έπρεπε -στα γρήγορα- να το αφομοιώσει. Οι νεκροί βγήκαν να θάψουν τους νεκρούς τους.

Τα μνημόσυνα συνεχίζονται ακόμα. Μνημόσυνα για τους εαυτούς τους. Οι «ηγέτες» της επανάστασης βγήκαν να μιλήσουν γι’ αυτό που οι ίδιοι δεν έκαναν. Οι ποπ φιλόσοφοι ανέλαβαν -εργολαβικά- να εξηγήσουν εκείνο που δεν καταλάβαιναν.

Οι ύαινες και τα κοράκια έπεσαν πάνω στο ζεστό -ακόμα- πτώμα της επανάστασης. Διότι περί αυτού πρόκειται. Περί πτώματος. Οι νίκες του κινήματος ασχολούνται μόνες τους με τον εαυτό τους. Πρέπει να ασχοληθούμε με τις ήττες του. Πρέπει, δηλαδή, να ασχολούμαστε με τα πτώματα. «Όποιος κάνει μισές επαναστάσεις σκάβει απλά τον τάφο του» (Αντουάν Λουί Λεόν Φλορέλ ντε Σαιν Ζυστ – Κατατομήθηκε – 1793).

2

«Η μεγαλύτερη γενική απεργία που σταμάτησε ποτέ την οικονομία μιας αναπτυγμένης βιομηχανικά χώρας. Η πρώτη άγρια γενική απεργία της ιστορίας. Επαναστατικές καταλήψεις και τα πρώτα βήματα για την Άμεση Δημοκρατία. Η όλο και πιο μεγάλη εξάλειψη της κρατικής εξουσίας, σχεδόν για δυο εβδομάδες. Η επιβεβαίωση όλης της επαναστατικής θεωρίας του καιρού μας κι ακόμα, εδώ κι εκεί, η αρχή της σταδιακής πραγματοποίησής της (…) – να αυτό που πραγματική υπήρξε το γαλλικό κίνημα του Μάη του ’68 κι αυτό ήταν ήδη η νίκη του.»

3

Και τι νίκη!

4

Ο Μάης του ’68 δεν ήταν η μόνη γιορτή του αιώνα μας. Το εορτολόγιο περιλαμβάνει επίσης το ’17, τον Σπάρτακο στην Γερμανία, την Κροστάνδη το ’21, την Ισπανία του ’36, την Ανατολική Γερμανία το ’53, την Ουγγαρία το ’56, την Πολωνία το ’56 και το ’70-’71 – για να περιοριστούμε στις σημαντικότερες γιορτές. Καμιά τους όμως δεν είχε την ολικότητα του Μάη. Καμιά δεν διακήρυξε πιο ξεκάθαρα τους στόχους της. Καμιά δεν ήταν πιο ριζοσπαστική. Καμιά τους δεν συνοδεύτηκε από τόσο λίγα πτώματα και καμιά τους δεν γνώρισε τόσο επαίσχυντη ήττα. Και αυτό γιατί κανένα αυθόρμητο επαναστατικό κίνημα δεν δέχτηκε την συνδυασμένη επίθεση όλων των ενωμένων δυνάμεων της διατήρησης της καπιταλιστικής τάξης. Ας μην ξεχνάμε ότι οι γραφειοκράτες και οι συνδικαλιστές ηγέτες -ολόκληρου του πολιτικού φάσματος- προσπάθησαν περισσότερο και πιο αποτελεσματικά από ό,τι η αστυνομία για την καταστολή του κινήματος, την στιγμή που για το σύστημα ετίθετο ζήτημα ζωής ή θανάτου.

5

Είκοσι χρόνια τώρα γράφονται, λέγονται και διαδίδονται οι χονδροειδέστερες ηλιθιότητες για τον Μάη και μάλιστα από εκείνους που όχι μόνον δεν συμμετείχαν σ’ αυτόν, αλλά επιπλέον συνέβαλαν τα μέγιστα στο να καταστείλουν ή να ελέγξουν το κίνημα. Ο σκοπός τους; Η συσκότιση. Μέσω της αφομοίωσης κάποιων επιμέρους χαρακτηριστικών του κινήματος. Ξέρουν πολύ καλά ότι αν ο Μάης -ή ο όποιος «Μάης» του μέλλοντος- κατόρθωνε να επιβάλει τους όρους του και την παρουσία του, ο ρόλος τους σαν διαχωρισμένων ηλίθιων και ειδικών του διαχωρισμού θα είχε τελειώσει.

6

Αυτό που υπήρξε η νίκη του κινήματος μεταμορφώθηκε σε ήττα. Όμως… όμως για εκείνους που είχαν χάσει κάθε έλεγχο πάνω στην ζωή τους και το ήξεραν, αυτή η ήττα ήταν και η μεγαλύτερη νίκη του κινήματός τους, μιας και γνώριζαν καλά πως στην επανάσταση χάνει κανείς όλες τις μάχες εκτός από την τελευταία.

7

Και αυτό ακριβώς υπήρξε ο Μάης του ’68. Μια χαμένη μάχη. Έχοντας αυτό υπόψη μας κατανοούμε το γιατί οι επαναστάτες προλετάριοι δεν «χύνουν» κάθε φορά που αναφέρονται στον Μάη και επίσης κατανοούμε το «χύσιμο» των μνημοσυνογράφων. Για τους μεν ήταν μια ακόμα χαμένη μάχη, μια ήττα με την οποία ασχολούνται βγάζοντας τα συμπεράσματά τους, που είναι απαραίτητα για να μην χαθεί και η επόμενη μάχη. Για τους δε, ο Μάης ήταν η τελευταία αναλαμπή της επανάστασης και ως εκ τούτου, μη έχοντας τίποτα να φοβηθούν, μπορούν να θαυμάζουν την εικόνα της ώς την αιωνιότητα.

8

Εκεί βέβαια που συντελούνται μνημόσυνα θα συνωστίζονται πάντα τα λείψανα του αριστερισμού. Ο οποίος μετά την μετατροπή του σταλινο-μαοϊκο-τροτσκιστικού ασκιού σε σουρωτήρι, έσπευσε να πιεί από τα γάργαρα νερά του «άλλου», του «εναλλακτικού», του «οικολογικού», του… του… του… κινήματος.

Αλίμονο! Αν διαφέρουν σε κάτι οι θρησκείες του παρελθόντος από εκείνες του παρόντος, είναι η εξοργιστική ευκολία με την οποία αλλάζουν προφήτες οι σύγχρονοι θρησκευόμενοι. Ο θεός παραμένει πάντα ο ίδιος. Η Εξουσία. Σουλτάνοι στην θέση των σουλτάνων.

9

Αν ήταν κάτι το κίνημα του Μάη, αυτό σίγουρα δεν ήταν φοιτητικό κίνημα. Τελεία και παύλα.

10

Αν ήταν κάτι το κίνημα του Μάη, αυτό σίγουρα δεν ήταν μια έφοδος για την κατάληψη της εξουσίας. Ήταν μια αυθόρμητη και τεράστιας κλίμακας έφοδος για την διάλυση κάθε μορφής εξουσίας. Αυτό είναι κάτι που ποτέ οι γραφειοκρατικές, κρατικές, κομματικές, συνδικαλιστικές και διανοούμενες εξουσιούλες δεν πρόκειται να παραδεχθούν. Για ευνόητους λόγους.

11

Οι προλετάριοι που κατασκεύασαν την επαναστατική στιγμή του Μάη, δεν επιθυμούσαν παρά την οικειοποίηση της ολότητας του χώρου και του χρόνου. Δηλαδή, τον καθολικό έλεγχο της καθημερινής ζωής. Σ’ αυτή τους την προσπάθεια βρέθηκαν αντιμέτωποι με όλη την παλιά οργάνωση του κόσμου. Όλοι, από τους παπάδες, μέχρι τους σταλινικούς Κινέζους γραφειοκράτες, αγωνίστηκαν για την επιστροφή στην παλιά τάξη πραγμάτων. Με ένα πιθανό ξαναμοίρασμα της τούρτας του κόσμου. Αυτό είναι κάτι, που τώρα πια δεν διαφεύγει από τους εχθρούς του παλιού κόσμου. Την επόμενη φορά η προσπάθειά τους θα έχει την συνοχή που απαιτούν οι καιροί μας. Δεν πρόκειται να αστοχήσουν.

12

Τα παπαδαριάτα όλων των εποχών διοργάνωναν και συνεχίζουν να διοργανώνουν «γιορτές» μόνο και μόνο για να αποκοιμήσουν τους πιστούς τους, των οποίων -ούτως ή άλλως- ελέγχουν την ζωή, όλον τον υπόλοιπο χρόνο σε όλον τον υπόλοιπο χώρο. Αυτές οι γιορτές δεν μας αφορούν. Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ -γιατί για τέτοια πρόκειται- του Μάη του ’68, ήταν η πιο μικρή γιορτή του 20ού αιώνα. Ήταν γιορτή με όλη την σημασία της λέξης, μιας και ήταν δημιούργημα των επαναστατημένων προλετάριων που, κατεβαίνοντας στους δρόμους, συνάντησαν την ζωή δίχως πλήξη. Ήταν η πιο μικρή γιορτή γιατί δεν επεκτάθηκε, γιατί δεν διήρκεσε…

13

… Ως τα πέρατα του κόσμου
ως την άκρια της γης…

14

Την επόμενη φορά, μέσα στις πρώτες χαρές της γιορτής, δεν πρόκειται να ξεχάσουμε το ξεκαθάρισμα των λογαριασμών μας με τον παλιό κόσμο. Είναι η μοναδική προϋπόθεση για την επέκταση και την διάρκεια της γιορτής, της γιορτής μας.

Χρήστος Μόρφος
Πόλη των Αθηνών
Φεβρουάριος 1988

► Γραμμένο για τα εικοσάχρονα του Μάη, και δημοσιευμένο στο περιοδικό Ανοιχτή Πόλη, τ. 14, Μάρτης 1988.